Về Điện Biên ngắm hoa Ban - Nghe chuyện tình

Hoa ban là món quà vô giá của mùa xuân. Những năm gần đây, hoa ban thu hút một lượng khách du lịch lớn đến Điện Biên để ngắm hoa, chụp ảnh. Đến Điện Biên những ngày này, ngoài thưởng lãm loài hoa đặc trưng, du khách cũng được đắm mình vào lễ hội Hoa Ban - lễ hội hàng năm của tỉnh Điện Biên.

Ở Điện Biên, mùa hoa ban cũng là mùa đẹp nhất trong năm. Về mùa đông cây ban tự mình trút lá, dồn nhựa vào thân, ấp ủ sang xuân đâm chồi nảy lộc. Hoa ban bắt đầu nở vào giữa tháng 2, sang tháng 3 thì nở rộ. Với sắc trắng tinh khôi, thanh khiết và mùi thơm dịu nhẹ, hoa ban đã điểm tô cho bản làng, từ phố thị cho núi rừng, ban nở trắng ngần phủ kín khắp lưng đèo, đỉnh núi. Ngắm sắc ban nở trắng trời, ai ai cũng dễ xao lòng.

Búp ban có hình bầu dục, tựa như búp phượng vĩ, khi nở có 5 cánh trắng ngần, tinh khôi. Mùi thơm của hoa ban thể hiện rõ nhất vào sáng sớm, khi bình minh vừa ló rạng, gặp những cơn gió thoảng, mùi hương hoa ban lan tỏa, bay xa tạo cảm giác rất dễ chịu, khó nhầm lẫn.

Trong tâm thức người Thái Tây Bắc, hoa ban gắn với câu chuyện kể về mối tình trong trắng, thủy chung giữa nàng Ban và chàng Khum, biểu tượng cho khát vọng tình yêu và hạnh phúc lứa đôi được lưu truyền từ bao đời nay.

Chuyện kể rằng, thuở xưa, ở vùng Tây Bắc có một cô gái Thái rất xinh đẹp, dịu dàng, nết na tên là Ban. Nhiều trai tráng trong bản muốn cưới nàng làm vợ nhưng trái tim nàng lại trao gửi cho một chàng trai nghèo, chịu thương chịu khó tên là Khum. Cha mẹ nàng Ban biết chuyện liền cấm hai người và gả nàng Ban cho gia đình Tạo Mường.

Trước quyết định của cha mẹ, trong bước đường cùng, nàng Ban đã chạy sang bản của Khum để gặp chàng. Nhưng khi đến nhà Khum, nàng không gặp được. Nàng Ban để lại chiếc khăn piêu, kỷ vật thiêng liêng luôn mang bên mình ở bên cầu thang để làm dấu hiệu cho chàng Khum biết tìm nàng ở đâu rồi cất công đi tìm Khum.

Nàng Ban mải miết đi hết núi này đến núi khác, gọi tên người yêu trong vô vọng, lúc kiệt sức nàng gục xuống dưới rặng cây rừng sau một dãy núi cao.

Chàng Khum sau thời gian đi nương về, thấy chiếc khăn Piêu của người yêu trên cầu thang, biết là có chuyện chẳng lành, bèn vội vã đi tìm. Rừng sâu núi thẳm mịt mờ, nhưng Khum vẫn đi hết cánh rừng này đến cánh rừng khác. Cuối cùng, chàng kiệt sức, ngã xuống, hóa thành con chim cô độc bay mãi trong rừng để tìm bóng người yêu dấu. Nơi nàng Ban mất, sau này mọc lên một loài cây ra hoa trắng muốt vào mùa Xuân.

Cứ đến mùa hoa nở, tiếng chim lại hót vang như tiếng chàng Khum tìm gọi người yêu da diết. Vì mến yêu nàng Ban và thương cảm mối tình đẹp nhưng dang dở, dân làng gọi cây hoa đó là hoa ban.

Từ trong câu chuyện lãng mạn, hoa ban đã đi vào đời sống văn hóa, tâm linh, phản ánh bản sắc văn hóa độc đáo của người Thái Tây Bắc nói chung, Điện Biên nói riêng.

PV