Xuất khẩu dệt may, da giày: Kỳ vọng vào viễn cảnh sáng sủa

Tháng 10/2023, xuất khẩu giày dép đạt 1,7 tỉ USD, tăng 30,3% so với tháng 9/2023

Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, 10 tháng năm 2023, xuất khẩu xơ, sợi dệt gần 1,5 triệu tấn, trị giá gần 3,65 tỉ USD, tăng 12% về lượng, nhưng giảm 10,8% về giá trị; xuất khẩu hàng dệt, may gần 27,7 tỉ USD, giảm 12,9%; xuất khẩu giày dép 16,4 tỉ USD, giảm 18,3%; xuất khẩu túi xách, ví, vali, mũ, ô, dù 3,06 tỉ USD, giảm 10%...

Mặc dù tình hình xuất khẩu hàng xơ sợi, dệt may, da giày lũy kế 10 tháng năm 2023 giảm so với cùng kỳ năm 2022, nhưng xuất khẩu tháng 10/2023 đã có sự tăng trưởng so với tháng 9/2023. Theo đó, xuất khẩu xơ, sợi dệt đạt gần 163 triệu tấn, giá trị gần 389 triệu USD, tăng 5,8% về lượng và tăng 4% về giá trị; xuất khẩu giày dép 1,7 tỉ USD, tăng 30,3%; xuất khẩu túi xách, ví, vali, mũ, ô, dù 309 triệu USD, tăng 28,3%. Riêng xuất khẩu hàng dệt, may giảm 0,1% và đạt 2,57 tỉ USD.

Theo đánh giá của các chuyên gia kinh tế, đó là những tín hiệu tích cực để doanh nghiệp xơ sợi, dệt may, da giày Việt Nam có thể kỳ vọng vào một viễn cảnh sáng sủa hơn trong thời gian tới.

Xuất khẩu xơ sợi của Việt Nam đang có những tín hiệu tích cực

Bà Dương Thùy Linh, Phó Tổng thư ký phụ trách đối ngoại Hiệp hội Bông sợi Việt Nam (VCOSA) lý giải, đây không chỉ là khó khăn riêng của ngành xơ sợi, dệt may, da giày Việt Nam mà còn là khó khăn chung của các ngành xuất khẩu toàn cầu, do tổng cầu thế giới giảm. Căng thẳng địa chính trị tại châu Âu từ cuộc xung đột Nga - Ukraine khiến nền kinh tế toàn cầu khó thoát khỏi suy thoái. Lạm phát kéo dài tại các thị trường xuất khẩu chủ lực như Mỹ và EU. Nhiều nước thắt chặt chính sách tiền tệ. Người tiêu dùng có xu hướng cắt giảm chi tiêu các mặt hàng không thiết yếu, bao gồm cả hàng dệt may, da giày.

Trong khi đó, yêu cầu của các thị trường xuất khẩu về tiêu chuẩn bền vững ngày càng khắt khe hơn. Thời gian giao hàng ngày càng rút ngắn, từ 2 tháng xuống còn 3-4 tuần. Sự cạnh tranh của những đối thủ như Bangladesh, Myanmar ngày càng mạnh, khiến các doanh nghiệp Việt Nam nhận được ít đơn hàng hơn hoặc đơn hàng nhỏ lẻ, giá bán thấp.

Năng lực của ngành dệt may Việt Nam còn rất lớn

Từ nửa cuối năm 2022 đến quý II/2023, nhiều doanh nghiệp kéo sợi đã phải giảm quy mô sản xuất chỉ còn 50-80% công suất hoặc thực hiện nghỉ luân phiên để duy trì sản xuất. Theo báo cáo của Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV), có đến 59,2% doanh nghiệp gặp khó khăn trong quản lý đơn hàng, 51,1% doanh nghiệp khó khăn trong tiếp cận nguồn vốn, 45,3% doanh nghiệp khó khăn trong thực hiện các thủ tục hành chính và tuân thủ các quy định của pháp luật, 31,1% doanh nghiệp có nguy cơ hình sự hóa các giao dịch kinh tế.

Tuy nhiên, từ tháng 7/2023 đến nay, thị trường đã có dấu hiệu phục hồi sau khi Trung Quốc mở cửa trở lại sau thời gian áp dụng chính sách Zero Covid. Các thị trường xuất khẩu trọng điểm của Việt Nam quý III/2023 đều ghi nhận tăng trưởng GDP dương, như: Mỹ tăng 2%, EU tăng 0,6%, Trung Quốc tăng 5%, Hàn Quốc tăng 1,4%...

Chỉ số giá sợi đầu vào của các nhà sản xuất sợi tại Trung Quốc tăng nhẹ cho thấy, nhu cầu của mặt hàng này đang tốt hơn so với hồi đầu năm. Tính đến thời điểm hiện tại, hầu hết các doanh nghiệp kéo sợi đã có thể hoạt động 100% công suất. Vì vậy, có thể coi đây là những tín hiệu kỳ vọng hồi phục tăng trưởng thời gian tới.

Theo các chuyên gia kinh tế, năng lực của ngành dệt may Việt Nam rất lớn, 98% lượng hàng sản xuất phục vụ cho xuất khẩu. Việt Nam là nền kinh tế có độ mở rất lớn. Do đó, khi thị trường bên ngoài khó khăn, các doanh nghiệp Việt Nam gặp khó là điều dễ hiểu.

Mặc dù 3 quý đầu năm 2023 vẫn ghi nhận con số kim ngạch xuất khẩu giảm, nhưng số giảm của quý sau đã thấp hơn quý trước. Cụ thể, quý II giảm 13% so với quý I, nhưng quý III chỉ giảm 6,4% so với quý II. Đó là những tín hiệu cho thấy, từ quý III/2023 đã có sự khởi sắc.

Thời gian tới, ngành dệt may Việt Nam vẫn tiếp tục đối mặt với những thách thức do đơn hàng ở các thị trường xuất khẩu chính như châu Âu, Mỹ vẫn giảm sút và nhiều doanh nghiệp vẫn chưa có đủ đơn hàng cho quý IV/2023. Tình trạng cầu thấp có thể kéo dài sang năm 2024. Vì thế, dự kiến kim ngạch xuất khẩu dệt may của Việt Nam năm 2023 nhiều khả năng chỉ trên dưới 40 tỉ USD, giảm 10% so với năm 2022.

Tuy nhiên, các chuyên gia kinh tế đều cho rằng, thời điểm xấu nhất của ngành dệt may đã đi qua. Với những nỗ lực cao của Chính phủ, doanh nghiệp, cũng như nhu cầu thị trường gia tăng vào các dịp lễ lớn cuối năm, kỳ vọng ngành xuất khẩu tỉ USD sẽ hồi phục trong thời gian tới.

Ngành dệt may Việt Nam vẫn có lợi thế cạnh tranh về chi phí nhân công, ưu đãi thuế. Việt Nam đã và đang ký kết nhiều hiệp định thương mại tự do thế hệ mới với hàng loạt các thị trường lớn. Các doanh nghiệp FDI cũng đang tăng cường sản xuất vải từ nguồn cung sợi trong nước, nên Việt Nam vẫn luôn được các doanh nghiệp FDI lựa chọn là điểm đến đầu tư lý tưởng.

Các doanh nghiệp Việt Nam mặc dù còn gặp nhiều khó khăn trong việc đáp ứng các tiêu chuẩn theo xu hướng bền vững của thế giới, nhưng hiện nay, các doanh nghiệp đang cho thấy những tín hiệu tích cực khi một số nhà máy kéo sợi đã có thể đạt được các tiêu chuẩn quốc tế như Global Recycle Standard, Oeko-Tex, BCI... Nhiều nhà máy kéo sợi đã và đang bắt đầu sử dụng bông hữu cơ; sợi tự nhiên như sợi cà phê, sợi tre và các loại sợi tái chế; tận dụng mái nhà xưởng để lắp đặt hệ thống điện mặt trời...

VCOSA khuyến nghị các doanh nghiệp cần linh hoạt, mở rộng ở các thị trường có tình hình chính trị ổn định như châu Á để duy trì sản xuất, tận dụng tốt mọi cơ hội để có thể sớm phục hồi phát triển. Nền kinh tế toàn cầu chưa thoát khỏi suy thoái, các thị trường lớn như châu Âu vẫn thúc đẩy thực thi các yêu cầu, tiêu chuẩn cao về xanh hóa, về phát triển bền vững. Các doanh nghiệp Việt Nam phải chủ động thích ứng và tồn tại.

Doanh nghiệp Việt cần làm gì trước các vụ điều tra phòng vệ thương mại

Xuất khẩu thủy sản chưa thể bứt phá trong những tháng tới