Dùng " nhân từ" để đối xử nhân thế

Tử Lộ nói: “Người khác dùng thiện ý đối đãi với ta, ta sẽ dùng thiện ý đối đãi với họ. Người khác dùng ác ý đối đãi với ta, ta cũng dùng ác ý để đối đãi với họ”.

Khổng Tử nghe xong, bình luận: “Đây là cách làm của những kẻ thấp kém”.

Tử Cống nói: “Người khác dùng ác ý đối đãi với ta, ta sẽ chỉ dẫn họ hướng thiện”. Khổng Tử bình luận: “Đây là cách làm của những người bạn”.

Nhan Tử nói: “Người khác dùng ác ý đối đãi với ta, ta vẫn dùng thiện ý đối đãi với họ và chỉ dẫn họ hướng thiện”.

Khổng Tử bình luận: “Đây là cách ứng xử giữa những người thân, nên mở rộng ra, dùng thiện chí đối đãi với người trong thiên hạ”.

Lần khác, Nhan Tử đến hỏi Khổng Tử: “Thưa thầy, con muốn dùng nhân từ để đối xử với mọi người. Điều con muốn bản thân có thể làm được là lúc nghèo hèn cũng giống như lúc giàu sang, có uy nghiêm mà không cần đề cao mình, kết giao với những người có chí hướng. Có thể làm được như vậy không?”.

Khổng Tử giảng: “Muốn dùng nhân từ đối xử với mọi người trước hết phải tu thân. Để lúc nghèo khó cũng giống như lúc giàu sang, cần biết đủ mới không bị dục vọng thao túng. Để lúc thấp kém cũng như lúc cao quý, phải khiêm nhường, lễ độ. Để có uy nghiêm mà không cần đề cao mình, cần cung kính đối xử với mọi người. Để kết giao với những người có chí hướng, cần cẩn thận lựa chọn bạn, lựa chọn lời cần nói và việc cần làm”

Diệu Linh