Hai phải
Sông Vĩ nước lên to. Một nhà giàu không may chết đuối. Có kẻ vớt được xác.
 |
Người nhà giàu xin chuộc, kẻ ấy đòi nhiều tiền. Người nhà giàu đem chuyện thưa với Đặng Tích.
Đặng Tích bảo: " Cứ để yên. Nó còn bán cái xác cho ai được mà sợ?
Kẻ vớt được xác, thấy nhà kia không hỏi nữa lấy làm lo, cũng đem câu chuyện thưa với Đặng Tích, Đặng Tích bảo:
- Cứ để yên. Nó còn mua cái xác ấy của ai được mà sợ?
| Lời bàn: Cứ như người giảng giải việc nói trong bài này cho phải đạo lý, thì một bên, nên khuyên người nhà giàu liệu trả kẻ vớt được xác thêm ít nhiều tiền, mà lấy ngay xác về; còn với một bên, nên dụ kẻ vớt được xác chớ coi sự chẳng may của người ta làm mốt món bổng mà bắt bí người ta. Giữ cái xác không cho chuộc, chẳng những không được tiền, mà lại còn phải tội nữa. Nhưng khôn thay! Lý sự là cáu nguồn bắt phải, bắt trái đều được cả. Cho nên Đặng Tích mới có chốn súi bẩy cho cả đôi bên kiện tụng lẫn nhau mà ngấm ngầm lấy lợi cho mình. Thế tức là cái chủ nghĩa: " Hai phải" ngụy biện rất hại cho dân gian ngu dại mà lại hay kiện tụng. Biện bác mà không đáng lý tức là giả dối, khôn ngoan mà không đáng lý tức là gian trá, những kẻ ấy phải trừng phạt thì mới yên dân, lợi nước được. Người trị dân tưởng phải thấu cái tình, để xét cái lý mới là người trị dân sáng suốt. |
Vân Anh
Chuyên trang du lịch rất mong nhận được bài viết, hình ảnh của bạn đọc. Xin vui lòng gửi về: [email protected]