Tàng Thư Lâu - Công trình độc đáo và quan trọng trong Quần thể Di tích Cố đô Huế

Khám phá “Chợ phiên vùng cao – Sơn La điểm hẹn” tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam

Chùa Hang Úc - Công trình văn hóa, tâm linh độc đáo ở Yên Bái

Lịch sử xây dựng và kiến trúc

Tàng Thư Lâu được xây dựng vào mùa hè năm 1825, dưới thời vua Minh Mạng. Lúc bấy giờ triều đình đã giao cho Thự thống chế Đoàn Đức Luận đứng ra chỉ huy 1.000 binh lính để thi công công trình đặc biệt này.

Tổng thể kiến trúc Tàng Thư Lâu được thiết kế rất khoa học nhằm đáp ứng chức năng cất giữ và bảo quản các sổ sách văn bản, giấy tờ quan trọng của triều đình. Đặc biệt, để tránh sự lây lan của hỏa hoạn, cũng như để bảo vệ tư liệu gốc của quốc gia, công trình được thiết kế xây dựng trên đảo giữa hồ, gồm 2 tầng đồ sộ, xây bằng gạch và đá, ngoài trát vôi, tường có độ dày 0,4m, mái lợp ngói đất nung.

Tầng trên 7 gian 2 chái, trổ nhiều cửa chung quanh, các gian thông thương với nhau bằng 3 lối cửa. Chung quanh xây lan can thông thoáng để không khí lưu chuyển nhằm tránh sự ẩm mốc. Tầng dưới 11 gian, xung quanh đều được xây lan can, 4 bên lầu xây hồ vuông gọi là Hồ Học Hải. Đây là một cái hồ hình vuông, vốn là một đoạn trong dòng chảy cũ của sông Kim Long, được nắn lại dưới thời vua Gia Long, phần đảo nổi giữa hồ được sử dụng làm kho thuốc súng và diêm tiêu. Hòn đảo này nối với đất liền bằng một cây cầu xây bằng gạch và đá ở bờ hồ phía Tây. Bốn mặt hồ xây tường gạch thấp.

Tàng Thư Lâu nhìn từ trên cao

Sau khi Tàng Thư Lâu xây dựng xong, vua Minh Mạng cho dựng bia vào năm 1826, ghi lại mục đích, chức năng và ý nghĩa của việc xây dựng Tàng Thư Lâu.

Với cấu trúc xây khối hoàn toàn bằng gạch đá, vôi vữa, Tàng Thư Lâu là một công trình rất khác biệt so với hàng trăm công trình kiến trúc gỗ thời bấy giờ.

Tàng Thư Lâu là di tích lưu trữ tài liệu, công văn… quan trọng dưới triều Nguyễn; là nơi cất giữ, bảo quản các văn kiện của các bộ: Lại, Hình, Lễ, Công, Học, Binh đã được thực hiện từ thời vua Gia Long trở đi; những hiệp ước ký kết với Pháp về đất đai, quyền cai trị tại Bắc, Trung, Nam; các tài liệu ngoại giao với các triều đại Trung Quốc... Riêng số công văn, thư tịch, sổ sách cũ của 6 bộ và các nha sau từng năm một đều phải mang đến Tàng Thơ Lâu để cất giữ và được gọi là “Thượng niên sách tịch”, nghĩa là sổ sách của năm vừa qua. Trước năm 1945, chỉ tính số sổ địa bạ của Bộ Hộ thời vua Gia Long và Minh Mạng ở đây đã lưu trữ đến 12.000 tập.

Giá trị lịch sử và chỉ dẫn tham quan

Trải qua thời gian dài, Tàng Thư Lâu được sử dụng với nhiều chức năng khác nhau, phần nào kết cấu của công trình cũng bị hư hại nhiều cùng với sự biến mất của tấm bia. Theo đó, công trình đã xuống cấp nghiêm trọng. Năm 2014, Dự án trùng tu, phục hồi Tàng Thư Lâu được các cấp có thẩm quyền phê duyệt, thực hiện. Dự án nghiên cứu, phục hồi Tàng Thư Lâu kéo dài từ năm 2014 - 2018 và chính thức đi vào hoạt động, đón khách tham quan, đọc sách kể từ ngày 15/03/2021.

Theo Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế, hiện nay Tàng Thư Lâu sở hữu hơn 70.000 đầu sách và đơn vị tư liệu, thuộc nhiều thể loại và dạng thức khác nhau như sách Hán Nôm, thư tịch cổ, các công trình biên khảo về nhà Nguyễn, sách Mỹ thuật, Kiến trúc, Văn hóa, Phật giáo, Tôn giáo, Tín ngưỡng, Ngôn ngữ học, bản đồ, hình ảnh... Có thể nói, đây là kho lưu trữ khá đồ sộ. Hệ thống lưu trữ của Tàng Thơ lâu sẽ liên tục được cập nhật, bổ sung và đa dạng hóa các loại hình tư liệu.

Ngoài các bộ chính sử triều Nguyễn, trong hệ thống thư tịch cổ của Việt Nam, chúng tôi cố gắng tinh tuyển các đầu sách có giá trị về mặt tư liệu lịch sử cao như các bộ sử, văn hóa: Đại Việt sử ký toàn thư, Lịch triều tạp kỹ (Ngô Cao Lãng), Nam Hà tiệp lục (Lê Đản), Vân đài loại ngữ, Kiến văn tiểu lục (Lê Qúy Đôn), Sử học bị khảo, Việt sử cương mục tiết yếu (Đặng Xuân Bảng), Quốc sử di biên (Phan Thúc Trực), Lịch triều hiến chương loại chí (Phan Huy Chú), Quốc triều chánh biên toát yếu (Cao Xuân Dục)…

Khách tham quan được xem và trải nghiệm các công đoạn bảo quản và phục chế tư liệu quý tại Tàng Thư Lâu

Sau nhiều năm nỗ lực phục dựng và tái hiện các hoạt động thực hành nghi lễ, nhằm tri ân, hoài niệm về một thời quá vãng, hiện nay Tàng Thư Lâu là nơi lưu lại những khoảnh khắc của Huế xưa và Huế nay với hơn 4.000 bức ảnh được sưu tầm từ nhiều nguồn khác nhau được tái hiện sinh động, qua đó người xem có thể hình dung được chốn hoàng cung triều Nguyễn.

Nhằm phát huy giá trị di tích di sản, phục vụ bạn đọc và khách tham quan tại Tàng Thư Lâu, hiện nay, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế tổ chức mở cửa miễn phí với thời gian như sau: Buổi sáng từ 8h đến 10h; Buổi chiều từ 14h đến 16h vào các ngày từ thứ Hai đến thứ Năm hàng tuần (trừ các ngày lễ, Tết).

Tàng Thư Lâu đi vào hoạt động là địa chỉ để nghiên cứu, bảo tồn và lưu giữ bền vững các di sản (Mộc bản triều Nguyễn, Châu bản triều Nguyễn và Thơ văn trên kiến trúc cung đình) cho tương lai. Một trung tâm lưu trữ tư liệu, một trung tâm nghiên cứu về di sản văn hóa của cố đô Huế đã được hình thành, và trong tương lai, đây sẽ trở thành một trung tâm để kết nối các giá trị của quá khứ đến cuộc sống đương đại.

Với ý nghĩa ấy, Tàng Thư Lâu không chỉ là nơi cất giữ tài liệu như tên gọi, mà thực sự sẽ là nơi bảo tồn và phát huy một loại hình di sản đặc thù của cố đô Huế – di sản tư liệu.

Một số hình ảnh tại Tàng Thư Lâu:

Không gian tầng 2 tại Tàng Thư Lâu

Không gian tranh ảnh và sách quý tại Tàng Thư Lâu

20 cảnh đẹp đất Thần Kinh cũng được trưng bày tại Tàng Thư Lâu

Không gian đọc sách tại Tàng Thư Lâu

https://dulich.petrotimes.vn/

Khamphahue.com.vn