Tình yêu đất nước, con người Mông Cổ trong tôi

Xuyên suốt lịch sử, Mông Cổ dưới sự cai trị của nhiều bộ lạc, trong đó có cả các bộ lạc của Thành Cát Tư Hãn- người thành lập Đế chế Mông Cổ thế kỉ 13.

Giữa thảo nguyên Mông Cổ mênh mông bất tận, người ta chỉ cảm nhận được cái im ắng, lặng lẽ đến nín thở bao trùm đầu tiên. Sau đó, họ sẽ có cảm giác như thể bước vào một thế giới khác, một vùng đất hoang dã thực sự trên trái đất.

Vẻ tĩnh lặng, cảnh quan hoang sơ- chính là nguồn cảm hứng cho nhiếp ảnh gia người Pháp Frédéric Lagrange muốn đặt chân đến miền tây Mông Cổ năm 2001.

Hồ Tolbo của Mông Cổ trải dài hơn 8 dặm ngang qua dãy núi Tây Altai.

Trong 17 năm sau, Lagrange đã tới Mông Cổ tổng cộng 13 lần, mỗi lần kéo dài gần một tháng, cuộc hành trình của ông bắt đầu từ phía nam sa mạc Gobi đến phía bắc dãy núi Taiga. Từ đó, ông đã cho ra đời bộ sưu tập gồm sách, tranh ảnh về đất nước và con người Mông Cổ.

Chiếc áo khoác truyền thống “deel” là niềm tự hào của các bộ tộc Mông Cổ qua nhiều thế hệ. Họ thường thắt dải lụa khi mặc nó.

Mông Cổ nằm tiếp giáp với Nga và Trung Quốc, quốc gia này có mật độ dân số thưa thớt nhất thế giới. Mặc dù có diện tích 605.000 dặm vuông nhưng chỉ khoảng 3 triệu người sinh sống, gần một nửa dân số sống tại thủ đô Ulan Bato.

Từ thời đại Đế chế Mông Cổ trong suốt thế kỷ 13 và 14, người ta đã bắt gặp hình ảnh dân cư du mục di chuyển khắp lãnh thổ. Ngày nay, người dân du mục Mông Cổ chiếm khoảng 30% dân số cả nước. Tuy nhiên, trong khi tốc độ hiện đại hóa của thế giới đang phủ sóng mọi ngõ ngách kể cả những nơi hẻo lánh, xa xôi nhất, thì cuộc sống du mục tại Mông Cổ trở thành đề tài hiếm hoi trên trái đất.

Người dân du mục Mông Cổ chăn thả hươu, cừu, dê, lạc đà, bò Tây tạng và ngựa giống như tổ tiên họ trước đây.

Lấy cảm hứng từ câu chuyện ông nội được chiến sĩ Mông Cổ giải cứu khi bị cầm tù trong Thế chiến II, từ lâu nhiếp ảnh gia Lagrange đã say mê đất nước và con người Mông Cổ. Theo lời của nhiếp ảnh gia, lần đầu tới đây, quốc gia này mới chỉ bắt đầu mở cửa đón du khách.

Bằng trải nghiệm thực tế, ông nói “ Vào thời kì dưới sự cai trị của Liên Xô, người Mông Cổ cách ly với bên ngoài. Công nghệ chưa phát triển, truyền thống chăn thả gia súc vẫn còn phổ biến.”

Một tháng dòng lúc mới đến, ông Lagrange chủ yếu chụp ảnh phong cảnh và con người Mông Cổ. Nhưng khi trở về, nhìn vào bản đồ địa lý Mông Cổ, ông mới hụt hẫng vì những gì mình thấy vẫn còn chưa đủ về Mông Cổ và háo hức muốn khám phá thêm.

Hồ Khövsgöl, nằm gần biên giới với Nga, chứa gần 70% nước ngọt của Mông Cổ. Vào mùa đông, mặt hồ đóng băng hoàn toàn.

Trong những lần tới Mông Cổ tiếp đó, Lagrange và tài xế bản địa đã dò hỏi thông tin từ người du mục qua đường, vì các bộ lạc du mục thường biết vị trí của nhau dựa vào thời gian trong năm và điều kiện thời tiết cụ thể ở mỗi vùng.

Lagrange cảm thấy ấn tượng về người du mục Mông Cổ ở chỗ: họ không chỉ gần gũi với thiên nhiên mà còn có tinh thần đoàn kết cao trong bộ lạc.

Ở Mông Cổ, mỗi cá nhân đều góp phần quan trọng duy trì cuộc sống du mục.

Lagrange cho biết “Đôi khi bạn có thể đi hàng dặm nhưng vẫn không thấy bất kỳ ngôi làng nào. Tuy nhiên, lại có rất nhiều ger (lều trại truyền thống của người Mông Cổ) dùng để tránh rét và dự trữ thức ăn.

Thực tế khắc nghiệt của cuộc sống du mục ở Mông Cổ, bão cát dữ dội trong mùa xuân và nhiệt độ -35°F trong mùa đông buộc người du mục phải có tinh thần đồng đội, đoàn kết cao. Trong các nhóm du mục Mông Cổ, đàn ông, phụ nữ và trẻ em có sức lực thường gánh trách nhiệm dựng trại, chăn gia súc và chuẩn bị bữa ăn không phân biệt tuổi tác, giới tính.

Một gia đình du mục ở làng Tsengel, Mông Cổ tụ họp trong lều dùng bữa. Người dân ở khu vực này, gần biên giới Kazakhstan, chuyên săn đại bàng

Ngày nay, lối sống du mục truyền thống dần thay đổi khắp Mông Cổ. Người du mục có thể sử dụng điện thoại di động gửi tin nhắn không cần đi hàng dặm mới có thể gặp nhau chuyện trò. Biến đổi khí hậu gây ảnh hưởng đến các tập tục chăn thả gia súc lâu đời. Ngày càng nhiều thế hệ trẻ đổ từ nông thôn về thành phố, nhằm tìm kiếm việc làm và học tập.

Lagrange nói: “Bản sắc du mục của đất nước này có thể sẽ sớm biến mất. Tôi muốn ghi lại dấu ấn và dư âm của lối sống này trước khi nó biến mất mãi mãi”.

Sở dĩ người du mục Mông Cổ có thể di cư và thích nghi với nhiều vùng đất đều nhờ vào vốn hiểu biết và bản năng sinh tồn được truyền qua nhiều thế hệ.

Gần 20 năm sau lần đầu đến Mông Cổ, ông Lagrange đã chụp được 185 bức chân dung và ảnh phong cảnh (cả ảnh màu lẫn ảnh đen trắng). Các tác phẩm nghệ thuật này mang đến cái nhìn thực tế về những thăng trầm trong cuộc sống du mục tại Mông Cổ.

Lagrange nói: “Tôi đã đi du lịch rất nhiều nơi nhưng tôi thấy Mông Cổ có địa hình khá bằng phẳng, ngoại trừ dãy núi Altai ở phía tây”.

Trong những năm gần đây, mùa đông ở Mông Cổ đã ấm hơn.

Yến Phạm