Xôi màu tình yêu chuẩn vị Tây Bắc

Về Kon Tum thưởng thức đặc sản dân dã từ lúa mì

Sắc màu bún khô Cao Bằng

Tìm hiểu về xôi ngũ sắc của dân tộc Thái

Dân tộc Thái ở Mộc Châu có truyền thống văn hóa lâu đời, với những nét văn hóa độc đáo như: chữ Thái, các loại lễ ca, sắc phục phụ nữ, kiến trúc nhà sàn, tín ngưỡng, tâm linh, lễ hội… Những nét đặc sắc về văn hóa của người Thái không những được thể hiện trong các lễ hội, những bài ca, tiếng hát dân gian mà còn trong cả những nét văn hoá ẩm thực phong phú trong đó xôi ngũ sắc là một trong những đặc sản nổi bật.

Gọi là xôi ngũ sắc vì món xôi này được tạo thành từ 5 màu sắc khác nhau: trắng, đỏ, xanh, tím, vàng tượng trưng cho ngũ hành kim, mộc, thủy, hỏa, thổ. Người Thái thường làm xôi ngũ sắc vào các ngày lễ, cúng giỗ, cưới hỏi, vào nhà mới và các ngày mồng 5 tháng 5, rằm tháng bảy hàng năm… với mong muốn gia đình gặp nhiều may mắn, gia chủ làm ăn phát đạt.

Nguyên liệu làm xôi ngũ sắc bao gồm: gạo nếp nương thơm dẻo, hạt gạo tròn đều. Điểm đặc biệt của món xôi này là màu sắc độc đáo, với 5 loại xôi mang 5 màu sắc khác nhau. Tùy thuộc vào mỗi loại lá và cách pha chế để tạo ra 5 màu sắc khác nhau, tạo ra món xôi không chỉ độc đáo về hình thức mà còn mang hương vị thơm ngon, hấp dẫn.

Ý nghĩa của món xôi ngũ sắc

Người xưa quan niệm, xôi ngũ sắc tượng trưng cho ngũ hành: trắng là màu của kim, xanh là màu của mộc, đen là màu của thuỷ, đỏ là màu của hỏa, màu vàng là màu của thổ. Người ta quan niệm rằng sự tồn tại của ngũ hành làm nên sự tươi tốt của Thiên - Địa - Nhân. Với người Thái, thói quen những ăn xôi ngũ sắc trong các ngày lễ, tết sẽ giúp họ gặp nhiều điều may mắn, tốt lành.

Bên cạnh đó, xôi ngũ sắc là niềm tự hào của chị em phụ nữ Thái bởi nó thể hiện sự khéo léo, đảm đang của họ. Loại xôi năm màu được chế biến từ những nguyên liệu bắt nguồn từ thiên nhiên nên ăn rất ngon, an toàn và vô cùng thơm ngon.

Khi nấu xong, xôi ngũ sắc được các mẹ, các chị bày thành đĩa xôi năm màu: trắng, xanh, vàng, đỏ, tím cẩm trông tựa như bông hoa năm cánh đang khoe sắc. Xôi ngũ sắc có một mùi thơm đặc trưng của cây cỏ, không hề lẫn với bất cứ món xôi nào khác. Còn có quan niệm rằng, người nào đồ được xôi ngũ sắc có màu chuẩn đẹp thì được xem là người khéo tay, gia đình sẽ làm ăn phát đạt.

Nguyên liệu làm xôi ngũ sắc

Ngày lễ, Tết, bà con dân tộc Thái thường chế biến món xôi ngũ sắc trang trí làm cho mâm cỗ thêm hấp dẫn. Để có món xôi màu dẻo thơm, người nấu sẽ chọn loại gạo nếp thơm, hạt mẩy đều. Còn màu sắc của xôi phụ thuộc vào các nguyên liệu tạo màu từ loại lá cây xôi màu.

Lá màu nhuộm xôi ngũ sắc là loại cây dễ trồng và chăm sóc, cây ưa bóng ẩm, phát triển nhanh, cho thu hoạch quanh năm, thường được bà con trồng ngay tại vườn nhà. Ở đây, bà con luôn luôn dùng lá màu nhuộm xôi thay thế cho phẩm màu, đây là nguyên liệu vô cùng sạch, an toàn, lại còn là vị thuốc tốt cho sức khỏe.

Cây sẵn trong vườn, nên hái về rửa sạch cho vào nồi đun rồi chắt lấy nước ngâm gạo, rất dễ dàng và tiện lợi, đặc biệt các lá mầu có đủ cả như màu xôi ngũ sắc tha hồ cho chúng ta biến hóa món ăn, có thể dùng cùng bột làm bánh, làm kem, làm chè…

Vậy là chỉ trong nháy mắt là đã có được món xôi ngũ sắc hay các món ăn với các màu bắt mắt, mùi thơm của lá quyện vào xôi ngào ngạt, nếm miếng xôi dẻo dền, béo ngậy chắc hẳn sẽ không thể quên được món ăn vừa đẹp mắt lại vừa ngon miệng này, một trong những đặc sản của du lịch Mộc Châu.

Và ngay bây giờ xin mời các bạn cùng tìm hiểu về cách làm xôi ngũ sắc hay còn gọi là xôi màu tình yêu chuẩn vị Tây Bắc.

Cách làm xôi ngũ sắc chi tiết và đầy đủ

Bước 1: Sơ chế nguyên liệu

- Cây lá màu có các màu: tím, đỏ, vàng. Sau khi hái về rửa sạch và cho vào nồi đổ sâm sấp nước đun sôi trong vòng 10 phút, sau đó chắt lọc lấy nước bỏ phần cọng lá đi. Thường thường thì 1 kg lá màu sẽ đồ được 5 kg gạo.

- Màu xanh chúng ta có thể dùng lá dong, lá giềng hay lá nếp đem xay nhuyễn và lọc lấy nước.

- Ngoài ra màu vàng nếu không có là chúng ta có thể dùng nghệ tươi say rồi lọc lấy nước ngâm gạo.

Bước 2: Các bước tạo màu

- Gạo nếp chúng ta đem vo sạch, sau đó cho vào âu và ngâm riêng từng màu, nước màu ngâm giữ hơi ấm chừng 40 độ. Và các bạn đừng lúng túng màu của lá cây khi đun lên ngâm gạo, mà phải đồ lên xôi mới lên màu đẹp nhất.

- Thời gian ngâm tùy thuộc vào từng loại: nếu là nếp cốm thì ngâm chừng 1 tiếng, nếp nương mới thì ngâm chừng 3 tiếng, còn nếp thường thì có thể ngâm chừng 6 tiếng (lưu ý tránh ngâm quá lâu như vậy sẽ bị đổi màu của xôi).

- Nếu muốn xôi thơm ngon dậy mùi, có thể đun nước lá dứa hay còn gọi là lá thơm sau đó cho vào nước ngâm cùng gạo.

Bước 3: Đồ xôi ngũ sắc

- Chia phần gạo nếp đã ngâm riêng từng màu, xếp vào chõ, hoặc nồi đồ, có thể ngăn các màu bằng lá dong, lá chuối.

- Hoặc có thể sáng tạo bằng cách trộn lẫn các màu gạo vào với nhau, rồi đồ xôi sẽ lên màu thập cẩm vô cùng bắt mắt.

- Sau khi cho gạo nếp vào nồi đồ xôi, bật lửa cho sôi nước rồi sau đó giảm lửa để hạt gạo nếp được nở chín đều. Sau 30 phút dùng đũa để xới tơi, nếu thấy xôi có vẻ khô thì có thể rưới thêm chút nước lên trên. Tiếp tục đồ cho đến khi xôi chín mềm thì tắt bếp, bắc nồi xôi xuống.

Lưu ý khi làm xôi ngũ sắc đặc sản Mộc Châu

- Tùy vào kích thước nồi mà bạn có thể đồ 1 hay nhiều màu một lần. Nếu bạn có nồi đồ xôi lớn thì có thể đồ cả 5 loại xôi trong 1 lần.

- Khi thấy xôi bị khô, có thể rưới chút nước lên, nếu bạn rưới nước cốt dừa thì càng ngon.

- Khi nấu xôi có thể không dùng nước cốt dừa, nhưng nếu ngâm gạo với nước cốt dừa thì xôi sẽ dẻo bùi, mùi vị rất tuyệt vời.

- Lá màu các bạn mua về đun lấy nước chắt đóng vào chai và bảo quản cấp đông có thể dùng được cả năm, vô cùng tiện lợi và có được các món ăn màu sắc bắt mắt, đặc biệt là vô cùng an toàn, tốt cho sức khỏe.

Cách làm món xôi ngũ sắc đặc sản Tây Bắc nổi tiếng nhất của người Thái cũng đâu quá khó phải không nào? Chỉ cần chịu khó một chút áp dụng công thức nấu xôi đơn giản này để mâm cỗ thêm hấp dẫn, trong các dịp lễ, tết đầu năm thêm phấn khởi với đầy đủ sắc vị, đem lại niềm vui cho gia đình.

https://dulich.petrotimes.vn/

Duyên Hải